گل نرگس بسیار زیبا، خوشبو و معطر می باشد که در رنگ های مختلف از جمله سفید، زرد، نارنجی کم رنگ و پر رنگ یافت می شود. کاشت این گل برای افراد مبتدی بسیار آسان و مطمئن است. جهت کسب اطلاعات بیشتر با تیم گل همراه باشید.
معرفی گل نرگس
نام لاتین: Narcissus
نام فارسی: نرگس
نام علمی: Narcissus
راسته: مارچوبه سانان
تیره: نرگسیان
بومی: شبه جزیره ایبریا و مناطق مجاور جنوب غربی اروپا
نرگس یک گیاه سوخ دار دائمی است. سوخ آن حقیقی و پوشش دار است که چندین سال متوالی گل داده و هر سال نیز درشت تر می شود. برگ ها باریک و کشیده و گل ها از یک جام ۶ قسمتی (۳ کاسبرگ تغییر یافته و ۳ گلبرگ) که در قاعده به هم چسبیده اند با یک شیپور یا تاج در مرکز که از نظر طول، رنگ و حالت متنوع است ساخته شده است که به صورت انفرادی یا چندتایی در انتهای ساقه گل دهنده قرار دارند. در ابتدا گل در داخل اسپاتی قرار گرفته و بعدا خارج می شود. در درجه ی اول برای گل بریدنی از انواع گل درشت و در درجه دوم برای تزیین باغ ها و پارک ها از هر نوع آن می توان استفاده کرد. کشت نرگس در باغ از این نظر جالب است که در پاییز با خزان سایر بوته ها و گیاهان، نرگس رشد و نمو خود را آغاز کرده طراوت باغ را حفظ می کند و در زمستان و اوایل بهار زیبایی خاصی به باغ می دهد.
گونه های مهم گل نرگس
-
Cyclamineus
تک گل و همانند سیکلامن سر گل ها به طرف پایین است. گل زرد و تاج آن لوله ای باریک است.
Cyclamineus
-
Incompariabilis (نرگس شهلا)
تک گل ها درشت کم پر یا پر پر، گلپوش سفید مایل به کرم و تاج زرد
Incompariabilis
-
Papyraceus
گلبرگ ها و تاج آن هر دو سفید هستند. تاج گل دندانه دار است. این گونه نیز همانند تازتا به صورت وحشی در ایران می روید.
Papyraceus
-
Poeticus (نرگس فتان یا نرگس شاعران)
تک گل، گل ها کوچک و معطر، تاج آن کوتاه به فرم بشقاب با لبه چین خورده به رنگ زرد و حاشیه قرمز و گلپوش سفید خالص است.
Poeticus
-
Pseudonarcissus
تک گل، تاج زرد و گلپوش کرم رنگ است. در بهار گل می دهد. برگ ها به بلندی ساقه گل دهنده است.
Pseudonarcissus
-
Tazetta
ساقه گل دهنده به ۴ تا ۸ گل ختم می شود. گلپوش سفید و تاج زرد، تاج خیلی کوچک و کوتاه است. بر خلاف دیگر گونه های نرگس جهت گلدهی نیاز به سرمادهی ندارد.
tazetta
-
Triandrus
هر ساقه به یک تا ۶ گل ختم می شود که معمولا تاج و گلپوش کرم رنگ و گلپوش به سمت عقب برگشته است.
Triandrus
-
X odorus (نرگس معطر)
هیبرید بین pseudonarcissus و Jonquilla است. گل ها کوچک، زرد طلایی و معطر است.
X odorus
طبقه بندی گل نرگس
بر اساس فاکتور های مختلف نرگس را طبقه بندی کرده اند. در یک طبقه بندی آن ها را بر اساس طول تاج به دو دسته تقسیم کرده اند:
-
Daffodil
انواعی است که دارای تاج گل کلاه مانند (Cup-shaped) هستند.
-
Narcissus
انواعی هستند که تاج ان ها شیپور مانند (Trumpet) بوده و چندین گل روی هر ساقه قرار دارد. گونه ای از این نوع در ایران به صورت وحشی در مناطقی مانند دشت نرگس در نزدیکی دریاچه پریسان کازرون وجود دارد. در ایران به عنوان گل بریدنی در زمستان مورد استفاده قرار می گیرد. دارای گل های کوچک، خوشه ای و خوشبو است.
در طبقه بندی دیگری گل های نرگس به ۱۳ دسته تقسیم می شوند:
-
Trumpet
گل ها تکی، تاج بزرگ تر یا مساوی گلبرگ ها، ممکن است تمام گل زرد یا سفید باشد و یا اینکه گلپوش سفید و تاج زرد و یا گلپوش سفید و تاج صورتی کم رنگ باشد.
-
Large-cupped
تاج یک سوم تا دو سوم طول گلبرگ ها است. گلدهی آن ها یک یا دو هفته بعد از Trumpet است.
-
Small cupped
طول تاج کوچک تر از یک سوم طول گلپوش است.
-
Double
گل ها پر پر است و یک یا چند گل روی هر ساقه گل دهنده تشکیل می شود.
-
Triandrus
چند گل روی ساقه دارد. گل ها معلق و تاج آن دارای حاشیه صاف است و گلبرگ ها کمی برگشته اند.
-
Cyclamineus
تاج آن شیپور مانند و گلبرگ های آن باریک است و به شدت برگسته اند.
-
Jonquilla
گل هل معطر، تاج گل کوتاه تر از گلبرگ ها و دارای ۲ یا تعداد بیشتری گل در هر ساقه است.
-
Tazetta
تاج کوچک، گل معطر و جهت گل بریدنی استفاده می شود. چند گل روی هر ساقه داشته و از پاییز تا بهار گل می دهد. بعضی ارقام نیمه مقاوم بوده و باید در گلخانه سرد کشت شوند.
-
Poeticus
گل تکی و گاهی دو تایی و معطر، تاج فنجانی، گلپوش سفید و تاج آن در مرکز سفید یا زرد و لبه آن قرمز یا نارنجی، گلدهی در اواسط بهار است.
-
Bulbocodiom
این گونه دارای گل های زرد و روشن با تاجی طویل است. گلبرگ های آن معمولا قابل توجه نیستند.
-
Split-corona
تاج آن ها تا عمق یک سوم طول آن بریدگی دارد. حاشیه تاج به طرف عقب و به سمت گلبرگ ها خم شده است.
- دیگر کولتیوار های نرگس که در گروه های مختلف نرگس قرار نمی گیرند.
نرگس هایی که فقط از روی نام گیاه شناسی آن ها قابل تشخیص هستند. این گروه شامل تمام نرگس های وحشی و هیبرید های وحشی آن ها مثل pseudonarcissus و tazetta است.
گلدهی گل نرگس
نرگس در حالت عادی در روز های آخر سال و آغاز بهار گل می دهد ولی می توان فصل را چند ماه به جلو انداخت. اگر در پاییز کشت شود در بهار گل می دهد. با کاشت در گلدان و پیش رس کردن می توان در زمستان از گل آن استفاده کرد. در انواع تازتا گل آغازی پس از برداشت سوخ انجام می شود و اگر شرایط مطلوب باشد شکوفایی گل قبل از زمستان امجام شده و نیاز سرمایی وجود ندارد.
شرایط حفظ و نگهداری گل نرگس
-
شرایط آبیاری گل نرگس
بستر گل نرگس جهت گلدهی بایستی خشک باشد بنابراین به آبیاری زیادی نیاز ندارد. آبیاری بیش از اندازه باعث بزرگ شدن برگ ها و عدم گلدهی می شود.
-
نور مناسب گل نرگس
گل نرگس در برخی از ساعات در روز به نور مستقیم خورشید نیازمند است و به طور کلی باید در محل آفتاب گیر کشت شود.
-
دمای مناسب گل نرگس
نرگس به سرما مقاوم است و در مقایسه با زنبق حساسیت کمتری به یخبندان دارد اما نسبت به لاله و سنبل حساس تر است. سوخ آن نیز به سرما مقاوم است و هر ۳ تا ۴ سال می توان سوخ را از خاک خارج کرده و سوخک ها را جدا نمایید.
-
رطوبت مناسب گل نرگس
خاکی که نرگس در آن کشت شده بایستی مرطوب باشد اما توجه داشته باشید غرقابی نشود زیرا در به گل رفتن دچار مشکل شده و برگ های بزرگ می دهد. گل نرگس برای گلدهی باید خشکی ببیند.
-
خاک مناسب گل نرگس
خاک مناسب نرگس خاک لومل مملو از مواد آلی است. خاک با Ph کمی اسیدی را دوست دارد (ph 6-7). ولی در زمین های زیاد اسیدی بایستی به خاک آهک اضافه کرد. بعضی گونه ها مثل tazetta و jonquilla خاک قلیایی را می پسندند.
-
کوددهی مناسب گل نرگس
پس از گلدهی برای بزرگ شدن سوخ ها باید از کودی با نیتروژن کم و پتاسیم زیاد استفاده کرد. باغچه های نرگس را باید وجین کرد و این عمل در فصل پاییز و قبل از رشد برگ ها انجام می شود. در بهار نیز به نحوی که برگ ها سبز نرگس صدمه نرسد می توان علف های هرز را وجین کرد.
روش های رشد و تکثیر گل نرگس
- رشد و تکثیر گل نرگس به روش کاشت بذر
- رشد و تکثیر گل نرگس به روش جدا کردن سوخک ها
- رشد و تکثیر گل نرگس به روش دو فلسی یا چیپنیک
-
رشد و تکثیر گل نرگس به روش کاشت بذر
زمانی که به واریته های جدید احتیاج داشتید می توانید از طریق بذر، گل نرگس را افزایش دهید.
-
رشد و تکثیر گل نرگس به روش جدا کردن سوخک ها
سوخ ها را در باغچه یا گلدان می کارند. در اواخر تابستان و در پاییز قبل از اینکه نرگس شروع به برگ دادن کند و یا زمانی که برگ ها هنوز کوچک هستند سوخ ها را از خاک در می آورند و سوخک ها را از سوخ اصلی جدا می کنند. سوخ های درشت را دوباره در عمق ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری می کارند ولی سوخک ها را انبار کرده و در بهار سال آینده می کارند و هر ساله نیز آن ها را تقویت می کنند. این سوخک ها از سال سوم گل خواهند داد. نرگس هایی که در هوای آزاد و به طور دائم کاشته می شوند هر دو سال یک مرتبه گل می دهند ولی اگر این سوخ ها را هر سال از زمین کنده و سوخک ها را جدا و زمین را تقویت کنند هر ساله گل خواهند داد. سوخ نرگس را می توان ۳ تا ۴ سال در زمین نگه داشت. جهت کاشت در گلدان سوخ های درشت را در پاییز در گلدان های کوچک که حاوی خاک سبک هستند می کارند در این حالت نوک سوخ ها باید از خاک بیرون باشد. گلدان ها را چند روز در تاریکی سایه ی زیاد نگه داشته تا ریشه بدهد سپس آن ها را در شاسی نیم گرم یا گلخانه معتدل گذاشته و تا موقع گلدهی که اوایل زمستان است از آن ها مراقبت می کنند. ممکن است سوخ های درشت نرگس را مثل سنبل در ظرف مملو از آب نیز کشت کرد و از آن گل خوبی بدست آورد که روش کار با آن همانند سنبل است.
-
رشد و تکثیر گل نرگس به روش دو فلسی یا چیپنیک
در این روش سوخ هایی که در اندازه ی گلدهی هستند به صورت طولی به ۸ یا ۱۶ قسمت تقسیم می شوند یه طوریکه هر قسمت بخشی از صفحه پایه ای را داشته باشد. این قطعات مجددا به بخش هایی که یک جفت فلس دارند تقسیم می شود به طوریکه هر کدام دارای بخشی از صفحه پایه ای باشد. این قطعات را در کمپوست، خاک اره، سبوس و مشابه که بتواند رطوبت و هوا را در خود نگه دارند، قرار می دهند که در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد پس از ۹۰ روز سوخک ها ظاهر می شوند. چیپینک سیستم ساده شده ای از روش دو فلسی است که فقط به طور خاصی تقسیم شده و قطعات هر کدام دارای چند فلس هستند و یا به طور دست نخورده باقی می مانند. بقیه مراحل مشابه دو فلسی است.
برداشت گل نرگس
نرگس در زمان کج شدن گردن آن، که به مرحله گردن غازی یا گردن مرغابی معروف است، باید برداشت شود. از مسائل نرگس بریده ترشح موکوس از دمگل است که برای گل های دیگر مثل ورد، میخک، فریزیا و لاله مضر است. لذا نباید گل های نرگس در جوار این گل ها در یک ظرف قرار گیرند.
اگر بخواهیم نرگس ها را در موقع گل آرایی همراه با سایر گل ها به کار ببریم بایستی ساقه س آن ها را به مدت ۲۴ ساعت در آب قرار دهیم و سپس بشوییم، با وجود این اگر ساقه ها مجددا قطع شوند باعث جریان دوباره موکوس می شود. گل نرگس را می توان در دمای ۰-۱ درجه سانتیگراد به مدت ۱۰ روز و در دمای ۳-۴ درجه به مدت ۸ روز نگهداری کرد.
آفات و بیماری های گل نرگس
یکی از رایج ترین عوارض نرگس بیماری دماغ گاوی است که یک حالت تاخیری از سقط گل است و بعد از مرحله گردن غازی اتفاق می افتد. علت آن افزایش دما به ۱۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر در گلخانه است. در این حالت در شرایط مطلوب گل نمی تواند باز شود.
جمع آوری شده توسط تیم گل