گیاه سرخس

سرخس گیاهی همیشه سبز، بسیار زیبا و مناسب برای اکثر مناطق آب و هوایی می باشد. این گیاه جزء نهانزادگان آوندی به حساب می آید و فاقد گل می باشد و دارای بیش از ۳۰ نوع مختلف است. برای اطلاع بیشتر با تیم گل همراه باشید.

معرفی گیاه سرخس

نام لاتین:  fern

نام فارسی: سرخس

نام علمی: Polypodiopsida

راسته: بسپایک سانان

تیره: سرخسگیان

بومی: مناطق گرمسیری و استوایی در سراسر جهان

مبدا سرخس ها منطقه های گرمسیری در قاره استرالیا، آمریکای جنوبی آسیای شرقی می باشد. سرخس ها دارای بیش از ۳۰ نوع مختلف هستند که بومی مناطق استوایی و گرمسیری هستند. سرخس های منطقه های گرمسیری به خوبی رشد می کنند و علاقه ای به خشکی هوا ندارند، به طور کلی به محیطی خنک و مرطوب نیاز دارند و پرورش آنها در فضایی نسبتا سرد بهتر صورت می گیرد. زمانی که شرایط محیطی مطلوب برای این گیاه را فراهم نمودید در خاکی سبک، مرطوب و شنی این گیاه را پرورش دهید. در کشور ما سرخس ها در نواحی شمال کشور در استان های گیلان، سواحل دریای خزر بین آستارا و اردبیل، مازندران، بین درختان خالودشت میان لنگرود و قزوین، جاده ییلاق جواهرده، رامسر و استان های آذربایجان مشاهده می شود. از جمله گونه های آن می توان به : پرسیاوشان (آدیانتوم)، سرخس لانه پرنده ای(اسپلنیوم)، سرخس پا خرگوشی (داولیا)، سرخس معمولی (پتریس)، سرخس برگ بیدی و … اشاره کرد. گیاهان سرخس بدون گل می باشند و از خانواده ی نهانزادان آوندی به حساب می آیند. سرخس گیاهی زیبا، زینتی، آپارتمانی و مناسب جهت استفاده در محل کار و منزل می باشد و برای تصفیه ی هوا بسیار خوب است.

برخی از انواع سرخس

• سرخس مارچوبه ای (asparagus ferns) 

این نوع از سرخس دارای برگ های سوزنی شکل می باشد که باعث تحریک پوست نیز می شود. با وجود اینکه از این نوع فقط سه رقم موجود می باشد، از متداول ترین گونه ی سرخس نیز محسوب می شود. به دلیل رشد بسیار به هرس مداوم نیاز دارد. به خوبی در نور رشد می کند. این ها در حالتی است که برخی از افراد این نوع را جزء خانواده ی سرخس ها نمی دانند.

سرخس مارچوبه ای

• سرخس شترمرغ (Ostrich ferns)

برگ های این نوع از سرخس در اکثر موارد به ۵ متر طول نیز خواهد رسید. این سرخس به خاک مرطوب و سایه نیاز دارد و جز بلندترین و زیباترین سرخس ها در محیط باز می باشد. در این نوع سرخس زمانی که خشکی سطح خاک را مشاهده نمودید به تامین آبیاری و رطوبت بر روی برگ ها اقدام نمائید. این گونه از سرخس ها به شکل رفت و برگشت در جهت بالا که شبیه به یک گلدان است رشد می کنند.

سرخس شترمرغ

• سرخس بوستون (Boston fern)

از دوست داشتنی ترین نوع سرخس در آپارتمان به حساب می آید ولی در فضای باز در اکثر مناطق به شکل وحشی رشد می کنند.

سرخس بوستون

• سرخس لانه پرنده (Bird nest ferns)

دارای برگ هایی به شکل لانه پرنده می باشد. این نوع به سایه ی کامل نیاز دارد و رشد آن ها در سنگ ها، درختان و همچنین خاک امکان پذیر است.

سرخس لانه پرنده

• سرخس دارچینی (Cinnamon ferns)

اگر در محیطی باز مانند باغ پرورش داده شود به احتمال زیاد طول آن ها به ۵ متر می رسد. به مقدار بسیاری آب نیاز دارد و معمولا به شکل وحشی رشد می کنند. این گونه از سرخس ها دارای دو نوع برگ هستند. برگ های سبز روشن نابارور و نوع دیگر برگ های بارور می باشند.

سرخس دارچینی

• سرخس بانوی خاوری (Japanese painted ferns)

اگر در محیطی هستید که آب و هوای آن به شدت سرد و سرمای سختی دارد از این گونه سرخس استفاده نمائید. زیرا سطح تحمل آن به دمای منفی ۳۰ درجه هم رسیده است. برگ های مخروطی شکل زیبائی دارد که به رنگ های بنفش و نقره ای می باشند. رشد این نوع سرخس تا ۱۸ اینچ ادامه داشته و در کشور ما ایران بسیار پر کاربرد است.

سرخس بانوی خاوری

• سرخس درخت استرالیایی (Australian tree ferns)

این گونه از سرخس ها یک نوع درخت به حساب می آیند که ارتفاع آن معمولا ۳۰ فوت می باشد. دارای برگ هایی به شکل هشت پا و تنه حدود ۶ اینچ در دور است. آب و هوای مناسب برای این نوع سرخس آب و هوایی با بارش سنگین و دمای گرم می باشد. جنگل های بارانی استرالیا و نیوزلند مناسب کشت این نوع سرخس هستند.

سرخس درخت استرالیایی

• سرخس پرسیاوش (Maidenhair ferns)

گیاهی بی نظیر، سیاه و سفید، دارای ساقه های نازک و کوچک و برگ های خوش طعم می باشند. از ظریف ترین نوع سرخس ها به حساب می آیند.
این گونه از بهترین نوع سرخس هایی می باشد که در محیط های با رطوبت بالا رشد فراوانی دارند ( مانند گوشه ای از حمام). در نور مستقیم نیز به سرعت از بین می روند و می میرند.

سرخس پرسیاوش

• سرخس راجی خانگی (Holly ferns)

این نوع از سرخس ها در برابر گرما، نور، آب مقاوم می باشند، در بین بوته ها رشد می کنند و در سه گونه ی ژاپنی، هاوایی و شرق هند یافت می شوند.

سرخس راجی خانگی

• سرخس شاخ گوزنی (Staghorn ferns)

این نوع سرخس ها برای کاشت به خاک دانه درشت با زهکش خوب نیاز دارند تا بتواند به خوبی رشد کنند. به طور معمول در بین پوست درختان در آسیا، آفریقا، و استرالیا رشد می کنند. دارای دو نوع برگ هستند. برگ های سبز حاصلخیز، برگ های شبیه شاخ گوزن که زیبایی منحصر به فردی نیز دارند.

سرخس شاخ گوزنی

شرایط پرورش و نگهداری گیاه سرخس

• شرایط آبیاری گیاه سرخس

در هفته ۲ الی ۳ بار آبیاری برای این گیاه مناسب می باشد. حتما توجه نمائید بین دو آبیاری سطح خاک خشک شده باشد. رطوبت بالا برای گیاه سرخس لازم است ولی بایستی دقت کنید در هنگام آبیاری آب بر روی برگ های سرخس ریخته نشود، زیرا باعث ریختن برگ های آن می شود.

• نور مناسب گیاه سرخس

از قرار دادن گیاه سرخس در برابر تابش مستقیم نور خورشید خودداری نمائید، زیرا سرخس به نور متوسط خورشید نیاز دارد و در سایه نیز می تواند پرورش یابد. نور مستقیم خورشید باعث بوجود آمدن لکه های قهوه ای در حاشیه یا در پهن برگ ها و نیز چروک شدن برگ ها می شود.

• دمای مناسب گیاه سرخس

دمای بین ۱۶ تا ۲۲ درجه سانتیگراد مناسب ترین دما جهت پرورش و نگهداری گیاه سرخس می باشد. این گیاه سردی هوا را تا ۱۰ درجه و گرمی هوا را تا ۳۰ درجه سانتیگراد تحمل می کند.

• خاک مناسب گیاه سرخس

سرخس هایی که به شکل دارزی هستند به خاکی که از ترکیب پیت، خاک اره و شن تشکیل شده است نیاز دارند ولی به طور کلی خاک مناسب جهت پرورش بهتر و بیشتر گیاه سرخس ترکیبی از خاک بسیار سبک، مخلوطی از خاک لوم، پیت ماس، شن درشت یا ذغال به طور یکسان می باشد. برخی با توجه به شرایط موجود از کود دامی پوسیده نیز در این ترکیب استفاده می نمایند. ( حتما دقت نمایید کود دامی باشد و از کود مرغی بهره نبرید) . از خاک جنگلی و خاک برگ برای رشد سرخس نیز می توانید استفاده نمائید.

• کوددهی مناسب گیاه سرخس

سرخس در هر ماه فقط یک بار به کودهای اوره آن هم در فصل رشد گیاه احتیاج دارد که باعث رشد مطلوب این گیاه خواهد شد. در کل این گیاه گل نمی دهد ولی برگ های آن باید همیشه سبز باشد، سبزی این برگ ها به وسیله ی کوددهی صورت می گیرد. همچنین می توان کود مورد نیاز این گیاه را به مقدار یک گرم در لیتر در هر هفته یک بار از ماه فروردین تا شهریور مصرف نمائید.

هرس کردن گیاه سرخس

گیاه سرخس سرشار از برگ می باشد و این برگ های سرخس است که باعث زیبایی این گیاه می شود، اما زیاد شدن این برگ ها به ویژه در قسمت مرکز گیاه عاملی برای بوجود آمدن بیماری های قارچی در این گیاه می شود. پیشنهاد می شود که پس از ازدیاد بیش از حد این برگ ها با تقسیم بوته گیاه را کوچک نمائید و از یک گیاه چند گیاه تهیه کنید، هر کدام را جدا جدا کاشته و یا برگ های گیاه را در چند مرحله کم کنید.

نحوه تکثیر و پرورش گیاه سرخس

1. تکثیر و پرورش گیاه سرخس از طریق هاگ
2. تکثیر و پرورش گیاه سرخس از طریق قلمه زدن
3. تکثیر و پرورش گیاه سرخس از طریق تقسیم بوته

• تکثیر و پرورش گیاه سرخس از طریق هاگ

با استفاده از هاگ هایی که در زیر برگ ها بوجود می آیند می توان این گیاه را تکثیر نمود. به این شکل که هاگ ها را بر روی یک صفحه جمع کرده و در سینی بذر حاوی قلمه و بذر به صورت جدا جدا روی سطح خاک بکارید. سینی بذر یا گلدانی که در آن بذر ها را کاشته اید با کیسه یا پلاستیک بپوشانید و در دمای ۲۱ درجه سانتیگراد نگهداری نمائید. هنگامی که سرخس ها ۵/۲ سانتیمتر رشد کردند بیرون آورید و هر یک را در گلدانی حاوی کمپوست بکارید. توجه نمائید که قطر دهانه ی گلدان ۶ سانتیمتر باشد. در زمانی که جوانه ها بزرگتر شدند گلدان ها را نیز بزرگ نمائید. اگر آبیاری از زیر انجام شود نتیجه ی بهتری خواهد داشت. به این صورت که گلدان را در بشقابی که سرشار از آب می باشد قرار دهید یا با سمپاش گیاه را خیس کنید. گیاه را دور از تابش مستقیم نور خورشید نگاه دارید.

• تکثیر و پرورش گیاه سرخس از طریق قلمه زدن

هنگامی که گیاه سرخس ساقه هایی تولید می کند و دارای ریشه می باشد در صورت برخورد انتهای ساقه ها با خاک، گیاهان ریز و کوچکی بوجود می آید که با قطع کردن و پرورش آنها گیاهان تازه ای تولید می شود. زمان به کارگیری این روش در طول فصل بهار و تابستان است، زیرا گیاه سرخس در این فصل ها فعالیت بالایی دارد. برای این روش گلدانی با قطر دهانه ی ۹ سانتیمتر دارای کمپوست قلمه و بذر یا کمپوست گلدانی مطلوب است. دمای محیط پرورش بایستی ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتیگراد باشد. خاک سرخس را به اندازه کافی مرطوب نگاه دارید.

• تکثیر و پرورش گیاه سرخس از طریق تقسیم بوته

روش آخر تقسیم بوته می باشد که در بالا در قسمت هرس کردن گیاه به توضیح آن پرداخته ایم.

آفات و بیماری های گیاه سرخس

• آفاتی که در سرخس به علت کمبود رطوبت ایجاد می شود عبارتند از :

مگس سفید، شپشک آردآلود، کنه، شته

برای مبارزه با این آفات می توان از راه هایی مانند : افزایش رطوبت، هرس کردن به روش تقسیم ریشه، حذف تدریجی برگ ها استفاده نمود.

• مشکلاتی که در سرخس به علت زیاد بودن رطوبت ایجاد می شود عبارتند از :

بیماری های قارچی بوتریس و فوزاریوم، لکه برگی، پوسیدگی ریشه

برای درمان این مشکلات بهتر است از قارچ کش ها برای ضد عفونی کردن بستر، آبیاری در صبح کمک بگیرید.

آفت گیاه سرخس

زرد شدن گیاه سرخس

بیماری گیاه سرخس

جمع آوری شده توسط تیم گل