گل سنبل

گل سنبل گلی بسیار زیبا، خوشبو، زینتی است که دارای رنگ های متنوعی می باشد. این گل با شروع فصل بهار می آید به همین دلیل در سفره هفت سین از آن به عنوان نماد بهار و شروع فصلی جدید استفاده می نمایند. برای آشنایی بیشتر با این گل با تیم گل همراه باشید.

معرفی گل سنبل

نام لاتین: Hyacinth

نام فارسی: سنبل

نام علمی: Hyacinthus

راسته: مارچوبه سانان

تیره: Hyacinthaceae

بومی: شرق دریای مدیترانه، ایران، ترکمنستان و آفریقای جنوبی

این جنس گونه های زیادی داشته که مهم ترین آنها Orientalis است. این گونه دائمی و سوخ دار بوده، سوخ آن مطبق است که چندین سال دوام داشته و هر ساله نیز رشد و نمو می نماید. گل ها پس از سبز شدن گیاه تشکیل می شوند و گل آذین کامل از پاییز ظاهر می شود. ساقه گل دهنده گوشتی و توخالی به طول ۲۵ تا ۴۵ سانتیمتر تولید کرده که در نیمه دوم ساقه گل های سنبل به صورت خوشه قرار دارند. تعداد گل ها که حول این محور قرار دارند ممکن است بین ۳۰ تا ۵۰ عدد متغیر باشد. گل ها ممکن است به صورت فشرده قرار گرفته و یا فاصله گل ها روی ساقه زیاد بوده و تنک دیده شوند. شکل هر گل به صورت زنگوله بوده که بسیار خشبو و معطر است. هر گل دارای ۶ گلبرگ و تعداد کاسبرگ ها ممکن است ۶ عدد یا بیشتر باشد. دارای ۶ پرچم و یک مادگی یک برچه ای بوده که میوه کپسول را به وجود می آورد. گل ها به رنگ های صورتی، سفید، آبی کم رنگ و پررنگ، ارغوانی، قرمز روشن، قرمز لاکی، زرد و نارنجی دیده می شوند که به صورت کم پر یا پر پر هستند. گل های تک رنگ نسبت به گل های دو رنگ از اهمیت بیشتری برخوردارند. برگ ها کشیده، دراز و گوشتی است. از این گل ممکن است به صورت گل حاشیه، گل تپه، گل گلدانی و گل بریدنی استفاده شود.
گل کاران ایران سنبل را از نظر گل آذین به دو دسته سنبل پارسی و سنبل هلندی تقسیم می کنند. تفاوت آنها در این است که سنبل پارسی تعداد گل های موجود روی گل آذین آن کمتر و فاصله بین گل ها زیاد است در حالی که در سنبل هلندی گل ها به صورت متراکم بر روی ساقه قرار دارد.
گل دهی آن در حالتی است که در پاییز در هوای آزاد کشت شود در بهار به گل خواهد رفت. کاشت گلدانی آن هم وجود دارد که گلدهی آن قابل تنظیم است. تشکیل گل فقط به اندازه سوخ بستگی دارد و به سن و عمر سوخ مربوط نمی باشد.

رنگ بنفش سنبل

رنگ سفید سنبل

رنگ قرمز سنبل

رنگ صورتی سنبل

شرایط حفظ و نگهداری گل سنبل

• شرایط آبیاری گل سنبل

گل سنبل به آبیاری زیادی احتیاج ندارد بهتر است هر وقت که سطح خاک خشک شد، آبیاری کنید. مواظب باشید که آبیاری زیاد گل سنبل موجب پوسیده‌ شدن پیاز آن می‌شود.

• نور مناسب گل سنبل

گل سنبل به نور بسیار زیاد و مستقیم خورشید به ویژه در زمان گلدهی نیازمند است. اگر در منزل از این گل نگهداری می نمایید آن را در کنار پنجره ی جنوبی قرار دهید. (یعنی پر نور ترین مکان)

• دمای مناسب گل سنبل

دمای ۱۰_۱۶ درجه سانتیگراد بهترین دما جهت گلدهی گل سنبل می باشد. اما پیشنهاد داده می شود زمانی که طول گیاه به ۲ تا ۵ سانتیمتر رسیده باشد، بهتر است از دمای ۲۵ درجه سانتیگراد استفاده نمایید.

• رطوبت مناسب گل سنبل

گل سنبل جهت تازه ماندن به رطوبت نیاز دارد. جهت تامین رطوبت این گل بایستی روزانه بر روی گل و برگ های آن آبپاشی صورت گیرد.

• خاک مناسب گل سنبل

برای پرورش گل سنبل باید از خاک غنی، مرطوب و دارای زهکش استفاده کنید. خاک مناسب برای سنبل کوکوپیت و پیت ماس می‌باشد. ترکیبی از کود و خاک برگ و ماسه و خاک باغچه نیز برای آن مناسب است.

• کوددهی مناسب گل سنبل

برای غنی کردن خاک از مقداری کود آلی استفاده کنید و مطمئن شوید که کود با خاک به خوبی مخلوط شده ‌است. اگر امکان داشت مقداری کود دامی یا ورمی (۱۰ درصد) به خاک آن در زمان کاشت اضافه گردد.

روش های پرورش و تکثیر گل سنبل

• پرورش و تکثیر گل سنبل از طریق سوخک

سوخ سنبل به سادگی تولید سوخک نمی کند و شاید چندین سال طول می کشد تا سوخ مادری به طور طبیعی تولید سوخک نماید. برای وادار کردن سوخ سنبل به تولید سوخک از روش های گوناگون استفاده می کنند. از مهم ترین این روش ها می توان ته برداری یا حذف طبق و ته شکافی یا خراش دهی را نام برد. برای این کار بعد از آن که برگ ها زرد و خشک شدند سوخ ها را از خاک خارج می کنند و این دو عامل را بر روی آن ها انجام می دهند.
امروزه با استفاده از آب گرم (۴۳ درجه سانتیگراد) که به منظور کنترل بعضی از قارچ ها انجام می شود تشکیل سوخک را تشدید و تحریک می کنند و می تواند تا اندازه ای جایگزین روش های ذکر شده قبلی گردند. روشکار بدین صورت است که سوخ های مادری را به مدت ۴ روز در دمای ۴۳ درجه سانتیگراد و یا به مدت ۳۰ روز در دمای ۳۸ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۶۰ تا ۷۰ درصد قرار می دهند. این عمل باعث تشکیل سوخک ها در مجاورت انتهای فوقانی فلس سوخ یا موجب تشکیل سوخک های جدید روی فلس های جانبی می شود. اندازه سوخ برای این روش افزایش باید بیشتر از ۱۵ سانتیمتر باشد.
سوخ هایی که به طور طبیعی بوجود می آیند بعد از ۳ تا ۵ سال گل می دهند. سوخک ها را پس از کندن سوخ اصلی در پاییز، از آن جدا کرده، زمستان آن را نگهداری کرده و در بهار دوباره می کارند. برای تربیت و بزرگ کردن این سوخک ها جهت رسیدن به اندازه ی گلدهی (۱۴_۱۹ سانتیمتر)، ۴ سال متوالی باید آن ها را کاشته و تقویت کرد. از سال ۴ یا ۵ این سوخ ها گل می دهند ولی گل های سوخ ۶ ساله درشت تر و زیبا تر هستند. در سنبل به ویژه رابطه زیادی بین اندازه سوخ و اندازه گل وجود دارد و سوخ های بزرگ تر گل های درشت تر می دهند. البته نباید نادیده گرفت که اندازه گل از ویژگی های رقم نیز می باشد. سوخ سنبل تغلب در کشور هلند به مقدار زیاد تولید و به کشور های دیگر صادر می شود.
زمان کاشت سنبل همانند لاله در پاییز یا اوایل زمستان است. نحوه کاشت آن نیز مشابه لاله است. سوخ سنبل در خاک باغچه در عمق ۱۰ سانتیمتر و در گلدان طوری که نوک سوخ از خاک بیرون باشد کشت می شود. اگر در تاریخ کاشت سوخ ها تاخیری افتد و مجبور به نگهداری سوخ سنبل شویم، باید آن ها را در دمایی برابر ۱۰ درجه سانتیگراد انبار کنیم تا از پوسیدگی آن ها جلوگیری شود.
جهت تزیینات بهاره، در هوای آزاد، سوخ ها را در پاییز در محل اصلی و به فواصل ۱۵_۲۰ سانتیمتر از همدیگر در گودال هایی به عمق ۱۰ سانتیمتر می کارند. در زمستان به وسیله پوشاندن با مالچ، کاه و کلش و مشابه آن را از سرما محافظت می کنند. این سوخ ها در اوایل بهار پس از اتمام یخبندان بهاره گل خواهند داد.

پیاز گل سنبل

توجه: سنبل به وسیله ی بذر نیز افزایش می یابد ولی این کار آسان نبوده و فقط جهت پرورش نژاد بهتر به کار می رود و ۴_۵ سال طول می کشد تا گل بدهد. به همین دلیل از این روش استفاده ی چندانی نمی شود.

پرورش گل سنبل در گلدان

سوخ هایی که نوک آن ها تازه نمایان شده، در گلدان و در خاکی سبک و قوی به طوری که نوک سوخ ها چند سانتیمتر از خاک بیرون باشد می کارند. سپس گلدان ها را حداقل ۶ هفته در محل تاریک و خنکی (نباید از ۷ درجه سانتیگراد بیشتر باشد) قرار می دهند تا سوخ ها در داخل گلدان ها به خوبی ریشه تولید کنند. پس از اینکه ریشه ها رشد کرده و طول شاخساره حدود ۲/۵ سانتیمتر شد، نور و دما را به تدریج افزایش می دهند تا گل ظاهر شود.

پرورش گل سنبل در گلدان

پرورش گل سنبل در آب

سنبل را در آب نیز می کارند. بدین صورت که سوخ های درشت سنبل را در یک بطری شیشه ای که حاوی آب و گاهی کواد غذایی است طوری قرار می دهند که فقط ته سوخ در آب قرار گیرد. به بیان دیگر در این ظرف، آب نباید تا حدی باشد که خود سوخ در آب قرار گیرد، چون باعث پوسیدگی آن می شود برای این کار می توان از توری سیمی استفاده کرد. پس از قرار دادن سوخ در سر بطری آن را به مدت یک ماه در محلی تاریک و خنک قرار می دهند و یا اینکه به وسیله کلاه های کاغذی که به صورت وارونه روی آن قرار می گیرد آن را تاریکی می دهند تا در مرحله رشد ریشه ها، شاخه گل دهنده بیرون نیاید.
بهتر است جهت جلوگیری از فساد آب بطری، چند قطعه ذغال چوب در بطری قرار گیرد و فقط هر ۱۰ روز یکبار آب بطری را به ملایمت به طوریکه صدمه ای به سوخ و ریشه های جوان آن وارد نشود، عوض نمود. پس از آنکه ریشه ها ظاهر و طویل گردیدند، دما را افزایش می دهند تا برگ ها رشد و پس از آن کم کم گیاه به نور و روشنایی عادت داده می شودتا گل تولید کند. در مورد عادت دادن به نور باید کمال دقت به عمل آید که این عمل تدریجی باشد. در غیر این صورت گیاه به کلی از بین رفته و گلی نخواهد داد. یادآوری می شود، سنبل هایی که به روش آخر یعنی در آب کشت شده باشند، سوخ آن ها در سال های بعد قابل استفاده نخواهد بود.

پرورش سنبل در آب

آفات و بیماری های گل سنبل

متداول ترین اختلال فیزیولوژیکی که هنگام پیش رسی سنبل ایجاد می شود واژگونی گل آذین است که در آن ساقه گل از صفحه ی پایه ای جدا می شود. معمولا مکانیکی یا فیزیولوژیکی است. بعضی از عواملی که در آن دخالت دارند عبارتند از:

• استفاده از سوخ های خیلی کوچک برای پیش رسی زود
• کاربرد تعداد هفته های سرمای نامناسب
• پیش رسی خیلی زود کولتیوار
• یخ زدن سوخ های ریشه دار شده
• افزایش سریع دما، مثل زمانی که سوخ به گلخانه منتقل می شوند.
• محیط کشت بیش از حد مرطوب یا خشک

با فراهم کردن دمای مناسب در مرحله ریشه دهی و نیز پاشیدن اتفن می توان این عارضه ها را کنترل کرد.

جمع آوری شده توسط تیم گل