انواع گل

گل زنبق

گل زنبق

گل زنبق نماد اشرافیت، ایمان، پختگی، سیاسی، مذهبی، ارزش و امید است. علاوه بر زیبایی که دارد در صنعت عطرسازی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. دارای قدی بلند و تنوع رنگی بالایی می باشد. جهت کسب اطلاعات بیشتر با تیم گل همراه باشید.

 

معرفی گل زنبق

نام لاتین: Iris

نام فارسی: زنبق

نام علمی: Iris

راسته: زنبقیان

تیره: زنبق واران

بومی: یونان

زنبق ها گیاهانی چند ساله اند که حدود ۳۰۰ گونه دارد. گل زنبق دارای ۶ گلپوش است که ۳ قطعه داخلی (گلبرگ ها) به صورت ایستاده قرار داشته و به نام درفش و ۳ تای پایینی (کاسبرگ ها) آویزان و به نام آویز خوانده می شود. پرچم ها که تعداد آن ها ۳ عدد است به سطح زیرین سه اندام جنسی ماده، موسوم به کلاله های پتالوئید (گلبرگ مانند)، چسبیده اند. خامه مادگی نیز به سه شاخه پهن رنگین تقسیم شده که هر شاخه ی آن بر روی یک پرچم خمیده است و بنابراین پرچم و مادگی به هم نزدیک هستند. از نظر اندام زیرزمینی دو دسته زنبق ریزومی و سوخی (سوخ دار) وجود دارد. عمده زنبق ها ریزوم دار و تعداد اندکی از آن ها سوخ دار هستند. زنبق های سوخ دار به صورت تجاری و برای لستفاده به عنوان گل بریدنی تولید می شوند و انواع ریزوم دار بیشتر در باغ ها استفاده می شود. هر یک از این زنبق ها را به طور خلاصه شرح می دهیم.

 

زنبق های ریزوم دار

  • زنبق های ریش دار (pogon Iris یا Bearded یا Upogon)

ویژگی این زنبق ها این است که دارای خط برجسته ای به صورت کرک در وسط آویز می باشند. مهم ترین گونه این دسته زنبق آلمانی (germanica) است. این گونه به سرما و خشکی مقاوم است. برگ های آن خنجری شکل و در نقاط گرم به صورت همیشه سبز دیده می شود. ارتفاع آن به ۲۰ تا ۵۰ سانتیمتر می رسد و دارای انواع پا کوتاه با ارتفاع ۱۵-۲۵ سانتیمتر نیز می باشد. رنگ گل بنفش، زرد، قرمز و صورتی است. از ارقام پا بلند گاهی به عنوان گل بریدنی استفاده می شود. گلدهی در اواسط بهار و اوایل تابستان بوده و ممکن است دو بار در سال یعنی در بهار و پاییز گل بدهد. نیاز به مناطق آفتابی، خاک سبک و زه کشی کافی دارد. بعد از گلدهی به وسیله ریزوم افزایش می یابد.

 

زنبق های ریش دار

زنبق های ریش دار

 

از دیگر گونه های زنبق ریش دار می توان pumila و Susiana (زنبق شوش) را نام برد که در بهار گل می دهند. زنبق شوش دارای گل سیاه و دیگر رنگ های حزن انگیز است که به این دلیل گاهی به آن زنبق عزا نیز می گویند. در واقع دارای گلبرگ های خاکستری با رگه های ارغوانی تیره، لکه های سیاه و ریش های ارغوانی است. گونه pumila بسیار کوتاه است و گاهی به آن زنبق پا کوتاه می گویند.

 

  • زنبق بی ریش (Beardless یا Apogon)

در این نوع زنبق ها سطح آویز صاف و بدون کرک است. برگ ها نازک و باریک و شبیه برگ گندمیان است. ارتفاع از ۳۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر متغیر است. از گونه های مهم آن زنبق سیبری (sibrica) است.

 

زنبق های بی ریش

زنبق های بی ریش

 

  • زنبق تاج دار (Crested Iris)

از ویژگی های این نوع زنبق این است بر روی وسط آویز ها، در محلی که زنبق های ریش دار، دارای ریش هستند، این ها مزین به یک تاج بوده و رنگی متفاوت با رنگ زمینه گلبرگ دارند. این گروه بومی مناطق نیمه گرمسیری هستند ولی برخی از گونه های آن به سرما مقاومند. از گونه های معروف این گروه می توان زنبق ژاپنی (japonica) و cristata را نام برد. این دو گونه سرما را تحمل می کنند. زنبق ژاپنی در فصل تابستان گل می دهد و در مناطق خشک رشد خوبی دارد. ارتفاع آن حدود ۶۰ سانتیمتر، گل ها درشت و بنفش رنگ با حواشی بریده و تاج کاسبرگ نارنجی است.

Cristata کوتاه قد بوده و بلندی بوته ی آن ۷-۸ سانتیمتر است. گل های آن آبی رنگ و روی آویز های آن تاجی به رنگ زرد یا نارنجی دیده می شود.

 

زنبق تاج دار

زنبق تاج دار

 

 زنبق های سوخ دار

زنبق های سوخ دار به سه گروه Xiphium ،Reticulata و Juno تقسیم می شوند. در گروه Reticulata گونه ها همگی پا کوتاه هستند. گونه های دسته ی Juno دارای ریشه های گوشتی دائمی بوده که حذف آن ها باعث مرگ گیاه می شود این دسته به سرما مقاوم نیستند لذا در صنعت گلکاری اهمیت چندانی ندارند. بیشتر زنبق هایی که در گلکاری از آن ها استفاده می شود به گروه Xiphium تعلق دارند.

از لحاظ گلکاری زنبق های سوخ دار به سه دسته زنبق های هلندی، انگلیسی و اسپانیایی تقسیم می شوند. از این ها به مقدار زیادی جهت گل بریدنی و تزیین باغچه استفاده می شود. بعضی از آن ها دو رگ و برخی از گونه های قدیمی بدست آمده اند. زنبق های سوخ دار گیاهانی دائمی با سوخ کشیده هستند که سوخ اولیه ی آن ها در عرض یک فصل کاشت از بین می رود ولی در طول فصل یک سوخک درشت در کنار خود تولید می کنند که این سوخ، تولید گل در سال آینده را تامین خواهد کرد.

 

  • زنبق انگلیسی (latifolia یا xiphioides)

برگ های نازک و پیچ خورده دارد. گل ها به رنگ های بنفش، ارغوانی و سفید و گاهی دو رنگ هستند. گیاه در اواخر بهار و اوایل تابستان گل می دهد. این زنبق را در زمینی هوموس دار می کارند و در دوران فعالیت نیاز به رطوبت زیادی دارد.

 

زنبق انگلیسی

زنبق انگلیسی

 

  • زنبق اسپانیایی (xiphium)

منشاء آن اسپانیا و پرتقال است. گل ها بسیار متنوع بوده، به رنگ آبی یا بنفش و به ندرت سفید یا زرد دیده می شود و روی هر یک از آویز های آن لکه ای زرد فام به چشم می خورد. تنها تفاوت آن با xiphioides شکل عجیب آویز های آن است. تنوع رنگ های xiphioides بیشتر است. در بهار ۲ هفته زود تر از گونه قبلی گل می دهد. مکان های آفتابی تا نیمه سایه، خاک سبک با زه کشی خوب نیاز دارد. سوخ ها را بعد از گلدهی از خاک در آورده و در محل مناسب نگهداری می کنند.

 

زنبق اسپانیایی

زنبق اسپانیایی

 

  • زنبق هلندی (hollandica)

این زنبق حاصل تلاقی بین xiphium و tingitana و lusitanica است. از نظر رنگ بسیار متنوع بوده و هر روزه رنگ های جدیدی از آن به بازار عرضه می شود. معمولا این نوع زنبق را پیش رس کرده و از گل بریده آن خارج از فصل استفاده می شود.

از دیگر زنبق های سوخ دارمی توان reticulate و donfordia را نام برد. که از انواع پا کوتاه زنبق هستند و به همین دلیل جهت تزیین آپارتمان استفاده می شوند. این دو در اسفند ماه به گل می روند. سوخ این دو را در پاییز در گلدان می کارند.

 

زنبق هلندی

زنبق هلندی

 

خاصیت های گل زنبق

  • ضماد آن با ریشه آسیاب شده برای درمان ناراحتی های پوستی، زخم و درد های روماتیسم
  • ضماد گرم برگ های تازه زنبق جهت رفع تومور و خستگی
  • سم زدایی بدن و افزایش ادرار
  • چایی این گل با تحریک کردن کبد در درمان هپاتیت و یرقان موثر است. عارضه های پوستی مانند آکنه را بهبود می بخشد. سوء هاضمه را برطرف می نماید و در کاهش وزن نیز بی تاثیر نیست.

 

شرایط حفظ و نگهداری گل زنبق

  • شرایط آبیاری گل زنبق

آبیاری زنبق در حد متوسط می باشد. هنگامی که زنبق را کاشتید کاملا آبیاری نمایید سپس برای حفظ رطوبت خاک آبیاری را هفتگی کنید. در زمان گلدهی ۲ الی ۳ بار در هفته آبیاری نمایید.

 

  • نور مناسب گل زنبق

به طور کلی نور مناسب جهت گلدهی این گل نور مستقیم می باشد اما در هنگام رشد سبزینه ای و علفی به نور غیر مستقیم و کمتر نیازمند است.

 

  • دمای مناسب گل زنبق

زنبق ها نسبت به سرما بسیار مقاوم می باشند. گونه های ریزوم دار نسبت به زنبق های پیازدار در برابر سرما مقاومت بیشتری دارند و همچنین بیشتر از گونه های پیاز دار به سرما نیاز دارند. در زمستان سطح محل کاشت آن به مالچ احتیاج دارد. جهت تنظیم زمان گلدهی بایستی گلدان پیاز زنبق را در زمستان به فضای بیرون و سرد منتقل نمود تا گلدهی صورت نگیرد و در اسفند ماه و نزدیک به عید به مکانی گرم و پرنور انتقال داد تا گل بدهد.

 

  • رطوبت مناسب گل زنبق

زنبق های ریزومی و همینطور زنبق های سوخ دار نیاز زیادی به رطوبت دارند.

 

  • خاک مناسب گل زنبق

خاک مطلوب زنبق، خاک لومی با زه کش کافی است. زنبق های بی ریش خاک های مرطوب و کمی اسیدی را می پسندند ولی زنبق های ریش دار و تاج دار خاک آهکی را می پسندند. Ph خاک زنبق های سوخ دار باید ۶ تا ۸ باشد. مخلوطی از خاک سبک باغچه + مقداری شن و ماسه + مواد آلی زیاد (کومپوست‌هایی مانند ورمی‌ کومپوست یا کود حیوانی کاملا پوسیده یا برگ درختان جنگلی پوسیده) که دارای رطوبت کافی باشد. همچنین به این مخلوط میتوان مقداری کوکوپیت و پیت ماس اضافه کرد.

 

  • کوددهی مناسب گل زنبق

با مشاهده ی اولین غنچه ها کوددهی را شروع نمایید و تا زمانی که برگ های گیاه خشک و زرد شود کوددهی را ادامه دهید. میتوانید از کودهای محلول مخصوص گلدهی مانند npk15-5-30 استفاده نمایید.

 

 

روش های پرورش و تکثیر گل زنبق

  1. پرورش و تکثیر زنبق های ریزوم دار
  2. پرورش و تکثیر زنبق های سوخ دار

 

  • پرورش و تکثیر زنبق های ریزوم دار

بوته های بزرگ چند ساله را در اواخر تابستان و اوایل پاییز پس از زرد شدن برگ ها از زمین در آورده، ریزوم ها را تقسیم کرده و هر قسمت را جداگانه در محل اصلی می کارند. اگر بخواهیم همان سال گیاه گل بدهد ریزوم ها را به قطعات بزرگ و اگر مایل باشیم ریزوم ها را بیشتر کنیم به قطعات کوچک تر تقسیم می نماییم، ولی هر قطعه ریزوم باید حداقل دارای یک نقطه رشد باشد. ریزوم ها را در عمق ۵ سانتیمتری خاک می کارند. در مناطقی که هوای سرد و زمستان طولانی دارند ممکن است ریزوم ها از بین برود.

 

ریزوم های زنبق

ریزوم های زنبق

 

  • پرورش و تکثیر زنبق های سوخ دار

در زنبق های سوخ دار، سوخک ها را در پاییز از سوخ مادری جدا کرده و می کارند که در سال دوم و یا سوم گل می دهند.

 

توجه: معمول ترین و عمومی ترین روش تکثیر گل زنبق از طریق تقسیم بوته می باشد اما با کاشت بذر آن پس از ۳ سال می توانید شاهد گل های زنبق باشید.

 

نگهداری اندام زیر زمینی

سوخ زنبق بعد از پژمرده شدن برگ ها برداشت شده، پس از خشک کردن، تمیز کردن و درجه بندی آن ها را در شرایط خشک با تهویه مناسب در دمای ۱۷-۲۵ درجه سانتیگراد بسته به گونه باید نگهداری نمود. سوخ های کوچک را مجددا در پاییز می کارند و سوخ های کوچکتر از ۴ سانتیمتر را دور می ریزند و سوخ های مناسب گلدهی را انبار می کنند. اگر بخواهیم سوخ ها را جهت گلدهی در سال بعد استفاده کنیم یک دوره دمای بیش از ۲۰ درجه سانتیگراد برای القای گلدهی در مرحله ذخیره کردن مناسب است. جهت تمایز قطعات گل در مرحله بعد بایستی به دمای پایین تر (۹-۱۵ درجه سانتیگراد) منتقل شود. برای انبار کردن سوخ به مدت طولانی باید آن را در دمای ۲۵-۳۰ درجه سانتیگراد نگهداری کنیم که در این شرایط تمایز گل اتفاق نمی افتد و توانایی گلدهی باقی می ماند. ریزوم زنبق باید در داخل پیت با دمای ۰-۵ درجه سانتیگراد نگهداری شده و از خشک شدن آن باید جلوگیری کرد.

 

برداشت گل زنبق

گل های زنبق را زمانی که غنچه ها رنگ نشان دهند آلوده برداشت می کنند که پس از چند روز در داخل آب به طور کامل شکفته می شوند.

 

هرس کردن گل زنبق

حذف علف های هرز برای تولید گل با کیفیت بالا موثر است. همچنین حذف گل ها یا شاخه های گل دهنده پژمرده در زمانی که نمی خواهیم از گیاه بذر بگیریم از کار های ضروری است. در پاییز اندام هوایی گیاه از ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتری بالای سطح خاک قطع می شود.

 

آفات و بیماری های گل زنبق

  • باکتری ریشه نرم در ریزوم ها
  • تشکیل نشدن جوانه ی گل
  • از بین رفتن جوانه گل تشکیل شده قبل از کامل شدن
  • شکل گیری و توسعه غیر طبیعی گل
  • شته و تریپس
  • گونه ای کرم با نام زنبق رقم بور که برای ازبین بردن آن ها می توانید از سموم قارچ کش استفاده نمایید.

 

 

بیماری زنبق

بیماری زنبق

آفت زنبق

آفت زنبق

 

 

 

 

جمع آوری شده توسط تیم گل