کاج مطبق گیاهی بسیار زیبا و زینتی است که علاوه بر زیبایی ظاهری، باعث سلامت روح و جسم و انرژی مثبت بسیاری می شود. نام دیگر کاج مطبق کپیناژ است. جهت کسب اطلاعات بیشتر با تیم گل همراه باشید.
معرفی کاج مطبق
نام لاتین: Araucaria heterophylla
نام فارسی: کاج مطبق یا کپیناژ
نام علمی: Araucaria heterophylla
راسته: کاج سانان
تیره: مطبق کاجیان
بومی: جزیره نورفک استرالیا
کاج مطبق گیاه همیشه سبز و یک سوزنی برگ زیبا می باشد. ارتفاع آن ۱-۲ متر است. به طور کلی ارتفاع آن تا ۶۰متر بالا می رود و اگر در منزل نگهداری می نمایید و شرایط مناسی برای ان فراهم باشد می تواند به ۱۵۰ سانتی متر برسد.
این گیاه به مرور زمان شاخه های تحتانی خود را از دست می دهد. ساقه های آن منظم و به صورت ۵ تایی از ساقه اصلی خارج می شوند که به صورت مطبق و افقی هستند. یک واریته آن کوتاه و در گلدان کشت می شود (Glauca). در شمال این گیاه را در خارج گلخانه می کارند اما در تهران یک گیاه گلخانه ای است و در منازل به ندرت نگهداری می شود. رشد این گیاه کند است. در ایران نوع دیگری از آن (Elegans) که دارای فلس های نسبتا بزرگ و نوک تیز است کشت و کار شده است. این گیاه را به عنوان یک گیاه آپارتمانی نیز استفاده می کنند.
اگر شرایط آب و هوایی برای گیاه مناسب باشد می تواند به درخت تبدیل شود که دارای ظاهری خاص و جذاب می باشد. در ابتدا در اندازه ۳۰ سانتی متری خریداری می نمایند و تا حدود ۱۵۰ سانتی متر رشد می کند.
گونه های کاج مطبق
- Cunninghami
دارای برگ های پهن و تیغ دار که بلندی آن به ۳۰ متر می رسد، می باشد.
- Excelsa
این گونه از کاج مطبق در جزایر نورفولک زاده شده و بسیار زیبا می باشد. برگ های آن به رنگ سبز و ارتفاع آن به بیشتر از ۵۰ متر می رسد.
- Cooki
این گونه در گلدان کاشته می شود و زاده ی استرالیا می باشد. شاخه های آن طبقه طبقه است.
- Heterophylla
اگر شرایط مناسب جهت رشد آن فراهم باشد به ارتفاع ۵۰ متر می رسد. در گلدان کمتر از ۱۷۰ سانتیمتر رشد می کند. برگ های آن سبز روشن می باشد.
نوع دیگر از کاج مطبق گونه ی Ex glauca می باشد.
شرایط حفظ و نگهداری کاج مطبق
-
شرایط آبیاری کاج مطبق
جهت آبیاری از آب سنگین استفاده نکنید، آب بدوم املاح مناسب آبیاری برای این گیاه می باشد. در تابستان در هر هفته یکبار آبیاری شود اما در زمستان به آبیاری زیادی احتیاج ندارد (۱۰ روز یکبار). خاک گیاه را همواره مرطوب نگاه دارید.
-
نور مناسب کاج مطبق
به طور کلی به نور ملایم نیاز دارد و در تابستان از تابش مستقیم نور خورشید بر این گیاه جلوگیری نمایید. کاج مطبق به سایه علاقمند است اما نباید به طور کل در سایه نگهداری شود می توانید آن را در نزدیکی پنجره با آفتاب ملایم بگذارید. در فصل بهار و تابستان هفته ای یکبار آن را ۸۰ درجه بتابانید در غیر این صورت فقط به سمت نور رشد کرده و کج می شود.
-
دمای مناسب کاج مطبق
به طور کلی دمای مناسب این گیاه ۱۶ درجه سانتیگراد است. حداقل دمای مناسب برای کاج مطبق در زمستان ۵ درجه سانتیگراد و حداکثر درما در تابستان ۴۰ درجه سانتیگراد است. درهوای خنک که دارای تهویه مناسب می باشد، بهترین رشد را دارد. در تابستان حتماً توی راه پله خنک یا تراس شمالی یا بالکن نگهداری کنید. در فصل زمستان می توانید در راه پله از آن محافظت نمایید. درون منزل اگرچه می توان هوای خنک فراهم نمود اما تهویه نامناسب است که این باعث افتادگی برگ ها و شل شدن آن ها می شود. (بهتر است در تابستان در منزل نگهداری نشود).
-
رطوبت مناسب کاج مطبق
به رطوبت متوسط تا زیاد احتیاج دارد. خاک گیاه همواره باید رطوبت داشته باشد.
-
خاک مناسب کاج مطبق
بهترین خاک برای گلدان آن مخلوطی از خاک باغچه و خاک برگ پوسیده است. خاک کمپوست برای این گیاه مناسب است. ترکیبی از دو قسمت ماسه و سه قسمت برگ پوسیده برای این گیاه مناسب است. خاک این گیاه بایستی سبک باشد.
-
کوددهی مناسب کاج مطبق
در فصل بهار و تابستان که فصول رشد آن می باشد از کود محلول در آب جهت تغذیه استفاده نمایید. این گیاه به کوددهی زیادی نیاز ندارد به همین دلیل می توانید از نصف مقداری که روی بسته پیشنهاد شده برای کوددهی به کار ببرید.
هرس کردن کاج مطبق
رشد کاج مطبق آهسته و سالی یک قطعه و یا دو طبقه بر طبقات خود می افزاید، زیبایی این گیاه در داشتن برگهای سوزنی شفاف در طبقات و محیط جانبی تنه اصلی است، به همین علت از دستمالی کردن برگهای سوزنی و استفاده از مواد براقکننده جلوگیری و با آبپاش رطوبت گیاه را تأمین کنید. شاخههای خشک شده ی پائین را تا آخر قطع نمایید سپس پودر گوگرد و روغن وازلین به محل قطع بمالید.
چه موقع باید گلدان کاج مطبق را تعویض نماییم؟
تعویض گلدان را هر سه تا چهار سال یک بار در فصل بهار انجام دهید. ریشه ها بالای خاک باشند و نصف گلدان جدید را با خاک و شن و کود گیاهی پر کنید. خاک را با دقت برای قرار دادن درخت، سوراخ کنید و آن را در خاک جدید قرار دهید و سپس قسمت های خالی گلدان را با خاک پر کنید و روی ریشه ها را نیز بپوشانید و هر زمان که در حال تعویض گلدان بودید، گلدان جدید را بزرگ تر از گلدان قبلی انتخاب نمایید، زهکشی گلدان جدید بهتر از قبلی باشد و از خاک تازه برای گیاه استفاده کنید.
روش های پرورش و تکثیر کاج مطبق
- پرورش و تکثیر کاج مطبق از طریق قلمه انتهایی ساقه
- پرورش و تکثیر کاج مطبق از طریق بذر
-
پرورش و تکثیر کاج مطبق از طریق قلمه انتهایی ساقه
در افزایش رویشی این گیاه حالت مکان نمایی دیده می شود. به این صورت که اگر از شاخه های جانبی قلمه گرفته شود، گیاه حاصل از آن رشد افقی داشته و مطبق نخواهد شد، اما اگر از محور اصلی قلمه گرفته شود گیاه حاصل رشد عمودی داشته و شبیه گیاه اصلی خواهد شد. بنابراین برای افزایش رویشی انتهای شاخه محوری که ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر طول دارد و در بخش انتهایی دارای چند جوانه است به عنوان قلمه برداشت می شود. این قلمه ها در بستری از ماسه و زیر مه پاش جهت ریشه دهی کشت می شوند. قلمه های این گیاه به سختی ریشه می دهند. بعد از برداشت قلمه انتهایی، بالاترین طبقه از روی پایه مادری قطع و دور ریخته می شوند. از محل قطع این شاخه ها در سال بعد یک یا دو جوانه شروع به رشد می کند. از شاخه های جدید این طبقه نیز می توان قلمه برداشت و ان را حذف نمود. بدبن طریق بعد از چند سال پایه مادری به تدریج کوتاه شده و از بین می رود.
پایه های مادری جدید از طریق کاشت بذر افزایش می یابند. اگر از شاخه های جانبی قلمه گیری شود، گیاه حاصل از آن فرم خزنده خواهد داشت و مطبق نیست. بهترین فصل برداشت قلمه اواسط فصل پاییز است. دمای مناسب برای بستر کاشت حدود ۲۵ درجه سانتیگراد و ریشه زایی قلمه ها ۲ ماه طول می کشد.
-
پرورش و تکثیر کاج مطبق از طریق بذر
کاج مطبق از طریق کشت بذر از اواسط بهار تا اوایل تابستان ، در دمای حدود ۲۰ درجه سانتیگراد تکثیر می شود. بذرها را به صورت تک یا پراکنده در سینی بذر یا ظروف کم عمق با قطر دهانه ۱۴ سانتیمتر، حاوی کمپوست مخصوص بذر و قلمه بکارید. سعی کنید میزان رطوبت را توسط پوشاندن ظرف با یک ورقه پلاستیکی شفاف یا شیشه بالا ببرید البته گاه گاهی پوشش را بردارید تا از ایجاد رطوبت بیش از حد جلوگیری شود و یا اینکه فضای کوچکی را جهت تهویه در پوشش ایجاد کنید. هنگامی که بذر ها جوانه زدند و به بلندی ۵ تا ۵/۷ رسیدند، می توانید نشاءها را به آرامی بیرون آورده و در گلدانی حاوی کمپوست گلدانی با پایه پیت بکارید.
آفات و بیماری های کاج مطبق
- وجود زخم های سفید پنبه ای شکل و سفید رنگ در قاعده برگ ها
حشره آفت باعث این نارسایی است. هر ۱۴ روز یکبار با سم حشره کش طبق دستور سمپاشی کنید و یا با پنبه آغشته به محلول سم روی شاخه بمالید.
- خشک شدن برگ های پایینی کاج مطبق
شرایط نامناسب محیطی مانند نور، درجه حرارت و پایین بودن رطوب سبب خشک شدن برگ های پایینی می شود. در فوق به روش های تامین رطوبت اشاره نمودیم.
- پیدایش کرم در خاک گلدان
با استفاده از یک قاشق چای خوری سم دیازینون (۳ سی سی) که در یک لیتر آب حل کرده اید، گیاه را آبیاری کنید و بعد از ۷ روز مجدداً این عمل رو انجام دهید. روش ساده تر این است که خاک گلدان را تعویض کنید و از خاک ضدعفونی شده استفاده کنید.
- تغییر رنگ برگ های کاج مطبق ( زرد و قهوه ای شدن)
به علت کمبود مواد غذایی به خصوص آهن و یا بیماری گیاه است برای از بین رفتن این مشکلات باید از قارچ کش مانکوزب استفاده نمایید. همچنین برای تامین مواد مغذی گیاه از کود آهن و کود کامل مخصوص گیاهان آپارتمانی استفاده کنید.
- خشکی نوک برگ کاج مطبق
رطوبت، نور زیاد، گرما، خشکی محیط و آبیاری کم و نامناسب از عوامل بروز این عارضه می باشد. در تامین رطوبت میتوان از روش اسپری کردن آب بر روی برگ ها استفاده نمود، اما مناسب ترین راه تامین رطوبت قرار دادن یک سینی یا زیر گلدانی در روی سنگریزه است . دقت نمایید خاک گلدان با آب تماس نداشته باشید.
- نارسایی گیاه کاج مطبق
زمانی که گیاه شما از حالت طبیعی خارج شده شده و به وضعیت هایی مانند اینکه برگها به سمت پایین خم شده و شاخه های پایینی تیره شده و سفیدی در ساقه ها دیده شود و برگهای گیاه شروع به ریزش کند حالت نارسایی گیاه گفته می شود.
دلایل که به آنها اشاره شد میتوان در نتیجه منظم نبودن آبیاری (افراط و تفریط) وجود آفت، کرم خاکی و تعویض نکردن به موقع گلدان و مشکلات ریش ، نداشتن زهکشی مناسب برای گلدان که باعث ایجاد محیط باتلاقی می شود، نور و حرارت بالا باشد، که شما در اولین قدم باید دفعات آبیاری را منظم کرده و از آبیاری بیش از حد خودداری کنید.
جمع آوری شده توسط تیم گل